Pisałem niedawno o współczesnych opaskach noszonych przez kombatantów Armii Krajowej. Częstym motywem występującym na nich jest kotwica Polski Walczącej. Warto zatem przyjrzeć się, jak i kiedy oznaka ta pojawiła się i została upowszechniona w szeregach AK podczas II wojny światowej.

 

W rozkazie nr 252/Kdw dowódcy Armii Krajowej z 13 marca 1943 r. dot. uregulowania akcji bieżącej w obszarach i okręgach gen. bryg. Stefan Rowecki „Grabica”, „Grot” określił m.in. zasady działania oddziałów dywersyjnych i partyzanckich podległych Kierownictwu Dywersji "Kedywowi" AK.

 

W swoich wytycznych gen. "Grot" nakazał oficjalnie stosować kotwicę Polski Walczącej jako symbol akcji realizowanych przez Siły Zbrojne w Kraju. W tym miejscu należy przywołać fragment wspomnianego rozkazu.

W. Gołębiowska,
Zbigniew Kabata (olej)

14 lutego 1942 r. gen. Władysław Sikorski, naczelny wódz Polskich Sił Zbrojnych w depeszy do gen. Stefana Roweckiego "Grota", komendanta głównego Związku Walki Zbrojnej, przesłał rozkaz, w którym możemy m.in. przeczytać:

1) Znoszę dla użytku zewnętrznego nazwę ZWZ. - Wszyscy żołnierze w czynnej służbie wojskowej w Kraju stanowią "Armię Krajową" podległą Panu Generałowi, jako jej dowódcy.
2) Stanowisko Pana Generała nosi nazwę Dowódca Armii Krajowej. [1]

O 76. rocznicy tych wydarzeń w ciągu najbliższych kilku dni zapewne wspominać będą wszyscy zainteresowani dziejami Sił Zbrojnych w Kraju. Ale współcześnie wielu osobom 14 lutego kojarzy się tylko z Dniem Zakochanych. Próbując znaleźć wspólny mianownik dla obu tych wydarzeń sięgnąłem do twórczości...

Opaska gen. Tadeusza Komorowskiego "Bora",
dowódcy Armii Krajowej

Podczas kombatanckich uroczystości możemy spotkać się z przeróżnymi wariacjami na temat biało-czerwonych opasek, noszonych przez weteranów. Z resztą nie tylko weterani, ale i zdecydowanie młodsi sympatycy Armii Krajowej obecnie noszą opaski. Najczęściej można zobaczyć na nich litery „AK”, kotwicę Polski Walczącej lub orła białego, nazwę miejscowości, gdzie działa koło Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Spotkać się można także z innymi „wariacjami na temat”, ale pozwolę sobie te akurat przemilczeć…

  

Różnorodność widać także w sposobie noszenia opasek. Część osób zakłada je na lewe ramię, część – na prawe. Obecnie pod tym względem panuje całkowita dowolność. Można zawsze powiedzieć, że liczy się symbol, pamięć o czynie zbrojnym AK itd. Jak to jednak było podczas II wojny światowej? Kto, gdzie i kiedy zaczął występować regularnie z biało-czerwonymi opaskami? Czy żołnierze AK nosili je przez całą wojnę?

Pod koniec ubiegłego roku nakładem Instytutu Pamięci Narodowej ukazała się zbiorowa monografia pt. „Ojczyzna obrońcy swemu”. Weterani i kombatanci jako problem polityczny i społeczny w Polsce w XX wieku pod redakcją Marka Kornata, Marcina Kruszyńskiego, i Tomasza Osińskiego. 

 

Miałem zaszczyt dołożyć swoją cegiełkę do tej pracy w postaci rozdziału Środowiska kombatantów Armii Krajowej w PRL 1956–1989 (na przykładach Warszawy i Kielecczyzny).

   

Celem artykułu była analiza działalności środowisk byłych żołnierzy Armii Krajowej, którym przyszło funkcjonować w Polsce „ludowej”. Porównaniu poddani zostali kombatanci z Warszawy i Kielecczyzny. W obu miejscach podczas

Zapraszam Państwa do królewskiego miasta Sandomierza, gdzie po raz trzeci wspólnie z Robertem Piwko organizujemy Sandomierską Sesję Popularnonaukową. Tym razem tematem obrad będą losy żołnierzy Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej w Sandomierzu. Sesji patronują Marek Bronkowski - burmistrz Sandomierza oraz dr Dorota Koczwańska-Kalita - naczelnik Delegatury Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach.

Spotkanie odbędzie się w Ratuszu Miejskim (Rynek 1) w Sandomierzu 13 lutego 2018 r., początek o godz. 16.00. Szczegółowy program znajdą Państwo w rozwinięciu posta.

Kotwica Polski Walczącej w Studium
Polski Podziemnej w Londynie

Dzień dobry! Szanowni Państwo, od kilkunastu lat naukowo zajmuję się Armią Krajową. W moich badaniach stosuję ulubioną metodę prozopograficzną. Poprzez historie żołnierzy Sił Zbrojnych w Kraju staram się ukazać dzieje Polski w XX wieku. Przez wiele lat skupiałem się na tematach "wokół Wykusu" (taki tytuł ma też mój pierwszy blog). Postanowiłem jednak poszerzyć krąg swoich zainteresowań. W związku z tym należało również dostosować platformę komunikacyjną, by przekaz był czytelny. Mam nadzieję, że mój nowy blog "Żołnierze Armii Krajowej", a także inne moje działania (publikacje, prelekcje, wykłady, audycje) znajdą uznanie w Państwa oczach.

dr Marek Jedynak